Asgari ücretin açlık sınırının altında kalmasıyla birlikte, Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 32 yıl önce yaptığı “çay-simit hesabı” yeniden kamuoyunun gündemine taşındı. Artan hayat pahalılığıyla birlikte o dönem hükümetin ekonomi politikalarını eleştirmek için kullanılan hesap, bugün güncel rakamlarla yeniden tartışılıyor.
Yeni yılda çay ve simit fiyatlarının 25’er liraya çıkması halinde, Erdoğan’ın yıllar önce ortaya koyduğu formüle göre beş kişilik bir ailenin yalnızca çay ve simit için yapacağı aylık harcama 22 bin 500 lirayı buluyor. Bu durumda, yeni açıklanan 28 bin 75 liralık asgari ücretten geriye kira, fatura ve eğitim gibi temel giderler için sadece 5 bin 575 lira kalıyor.
BirGün’ün haberine göre İstanbul’da ortalama 20 liradan satılan simidin bazı noktalarda 25 liraya yükselmesi, fiili zam tartışmalarını beraberinde getirdi. Resmî tarifede simidin 15 liradan satılması gerektiği belirtilse de 100 gramlık simidin uzun süredir fırın ve tezgâhlarda 20 liradan alıcı bulduğu ifade ediliyor.
Erdoğan, 1993 yılında yaptığı konuşmada, bir bardak çayın bin, simidin bin 500 lira olduğunu belirterek, beş kişilik bir ailenin günde üç öğün sadece çay ve simit tüketmesi hâlinde aylık giderinin asgari ücreti aştığını dile getirmişti. Dönemin hükümetini sert sözlerle eleştiren Erdoğan, “Bir bardak çay ile bir simidi bile vatandaşa layık görmüyorlar” ifadelerini kullanmıştı. Erdoğan, bu çıkışından bir yıl sonra Refah Partisi adayı olarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’na seçilmişti.
Bugünkü rakamlarla yapılan hesap ise tabloyu yeniden gözler önüne seriyor. Beş kişilik bir ailenin günde üç öğün yalnızca çay ve simit tüketmesi durumunda aylık harcama 18 bin liraya ulaşıyor. Mevcut 22 bin 104 liralık asgari ücretle bu ailenin elinde kalan 4 bin 104 liranın, elektrik, su, kira ve okul masraflarını karşılamaya yetmediği görülüyor.
Yeni asgari ücretle birlikte tablo kısmen değişse de, artan gıda fiyatları karşısında Erdoğan’ın yıllar önce dile getirdiği “çay-simit hesabı” bugün de geçerliliğini koruyor. Tartışma, asgari ücretin alım gücü ve temel ihtiyaçları karşılama kapasitesi üzerinden yeniden alevlenmiş durumda.
