Avustralya hükümeti, 16 yaşın altındaki çocukların Facebook, Instagram, TikTok, Snapchat, YouTube ve X gibi platformlarda hesap açmasını yasaklayan dünyada bir ilk düzenlemeyi hayata geçirirken, gözler bu kararın Türkiye’deki olası etkilerine çevrildi.
Yeni yasayla birlikte Meta, binlerce genç Avustralyalıya 2 haftalık bir süre tanıyarak hesaplarını kapatmaları veya dijital verilerini indirmeleri için SMS ve e-posta yoluyla uyarı gönderdi. 10 Aralık’ta yürürlüğe girecek uygulamayla 16 yaşından küçük olduğu tespit edilen kullanıcıların hesaplarına erişimi engellenecek.
Türkiye’de Benzer Bir Yasak Gündeme Gelir mi?
Uzmanlara göre, Avustralya’daki kararın hem Avrupa’da hem de Türkiye’de yankı bulması muhtemel.
Türkiye’de şu anda sosyal medya platformlarında hesap açma yaşı 13 kabul ediliyor. Ancak milyonlarca çocuk, yaş sınırını kolaylıkla aşarak platformlara erişebiliyor.
Sosyal medya bağımlılığı, siber zorbalık ve uygunsuz içerik maruziyeti nedeniyle aileler uzun süredir daha sıkı denetim talep ediyor. Avustralya’nın aldığı kararın dünyada ilk olması, diğer ülkelerde de aynı tartışmayı hızlandırmış durumda.
Uzmanlar Uyarıyor: “Türkiye’de Büyük Etki Yaratır”
Bilişim uzmanları ve çocuk gelişimi uzmanları, böylesine bir düzenlemenin Türkiye’de uygulanması hâlinde:
-
13–15 yaş arası yaklaşık 5 milyon çocuğun sosyal medyadan çıkmak zorunda kalacağını,
-
Platformların aile onaylı hesap modellerine yönelmek zorunda kalacağını,
-
Kimlik doğrulama sistemlerinin zorunlu hâle gelebileceğini,
-
Ebeveynler için dijital güvenlik bilincinin daha da önem kazanacağını
belirtiyor.
Türkiye’de Dijital Kimlik ve Yaş Doğrulama Tartışması Canlanabilir
Meta, Avustralya’da yaş doğrulama için kimlik veya “video selfie” doğrulaması kullanan Yoti uygulamasına yönlendirme yapacağını açıkladı.
Türkiye’de böyle bir uygulamanın gelmesi halinde:
-
E-devlet tabanlı yaş doğrulama sistemi gündeme gelebilir,
-
KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) kapsamında tartışmalar yaşanabilir,
-
Gençlerin sosyal medya kullanımına “veli izni” modeli getirilebilir.
Uzmanlar, Türkiye’de böyle bir doğrulama sisteminin MEB, BTK ve Aile Bakanlığı tarafından ortak yürütülmesi gerektiğini savunuyor.
Sosyal Medya Şirketleri İçin Dev Cezalar Gündeme Gelebilir
Avustralya yasası, kurala uymayan platformlara 50 milyon Avustralya doları (yaklaşık 33 milyon USD) ceza kesilmesini öngörüyor.
Türkiye’de benzer bir yaptırım uygulanması durumunda BTK’nın:
-
Platformlara günlük/aylık para cezaları,
-
Reklam yasakları,
-
Bant daraltma (erişim kısıtlama)
gibi adımlar atabileceği değerlendiriliyor.
Çocuk Dernekleri İkiye Bölünmüş Durumda
Avustralya’da olduğu gibi Türkiye’de de uzmanlar ikiye bölünmüş durumda:
Destekleyenler:
-
Çocukların psikolojik gelişimi zarar görüyor.
-
Siber zorbalık ve uygunsuz içerik riski çok yüksek.
-
Gerçek hayata yönelmek çocuklar için daha sağlıklı.
Karşı çıkanlar:
-
Yasak çözüm değil, sosyal medya şirketleri denetlenmeli.
-
Çocuklar tamamen yasa dışı yöntemlere kayabilir.
-
Platformlar güvenli hâle getirilmeli, kapatılmamalı.
Türkiye’de Velilere Tavsiyeler
Eğer böyle bir uygulama Türkiye’de de yürürlüğe girerse uzmanlar velilere şu önerilerde bulunuyor:
-
Çocuklara sosyal medya yerine hobi ve sosyal etkinlikler yönlendirilmeli,
-
İnternet kullanım süreleri düzenlenmeli,
-
Dijital çağda tamamen yasak yerine kontrollü kullanım daha sağlıklı olabilir,
-
Aileler sosyal medya okuryazarlığı konusunda bilinçlenmeli.
Avustralya’nın kararı “emsal” olabilir
Avustralya’nın aldığı bu karar, sosyal medya devlerini zorlayacak ve dünya genelinde yeni bir tartışma başlatacak gibi görünüyor.
Türkiye’de de 16 yaş altı sosyal medya kullanımına yönelik yeni düzenlemeler gündeme gelebilir.
