Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) düzenlemesi 2023 yılında yürürlüğe girdi ve Türkiye genelinde milyonlarca çalışanın yıllardır beklediği emeklilik hakkını kazandırdı. Ancak bu devrim niteliğindeki yasa, bir kesimi kapsamadı: 1999 öncesi stajyer ve çıraklık sigortası bulunan vatandaşlar.
Osmaniye’de binlerce kişi, ilk sigorta girişleri 1999 öncesi olmasına rağmen prim günleri uzun vadeli sigorta kapsamında sayılmadığı için EYT’den yararlanamadı. Şimdi bu mağduriyetin giderilmesi için yeni bir yasal düzenleme gündemde.
Staj ve Çıraklık Mağduriyeti Nasıl Ortaya Çıktı?
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtlarına göre, 1990’lı yıllarda meslek lisesi öğrencileri ve çıraklar, işletmelerde staj yaptıkları dönemlerde sigorta numarası aldı. Ancak bu sigorta yalnızca “İş Kazası ve Meslek Hastalığı” kolu kapsamındaydı.
Yani, emeklilikte belirleyici olan Uzun Vadeli Sigorta Kolları (Malullük, Yaşlılık ve Ölüm) primleri bu dönemde yatırılmadı. Bu nedenle, staj ya da çıraklık süresinde sigorta girişi olsa bile, emeklilik hesabında bu başlangıç tarihi geçerli sayılmadı.
Birçok Osmaniyeli, sigorta kartını 1998 veya 1999 yılında almış olmasına rağmen, uzun vadeli primi 2000 yılı ve sonrasında yattığı için EYT kapsamına giremedi.
Uzmanlara göre bu durum, “hukuki bir teknik detayın” binlerce vatandaşın kaderini belirlediği bir tabloya dönüştü.
EYT Yasası Sonrası Yeni Beklenti: Staj ve Çıraklık Reformu
EYT yasasının yürürlüğe girmesiyle birlikte, kapsam dışında kalan kesimler arasında en yüksek ses staj ve çıraklık mağdurları oldu. 2024 yılı boyunca sosyal medya üzerinden örgütlenen bu grup, seslerini sık sık “#StajMağdurlarıEYTİstiyor” etiketiyle duyurdu.
Meclis’e 2025 yasama döneminde sunulması beklenen yeni “Staj ve Çıraklık Sigortası Reformu” teklifi, bu mağduriyeti ortadan kaldırmayı amaçlıyor.
Bu düzenleme yasalaşırsa, staj sigortası başlangıcı emeklilik başlangıcı olarak kabul edilecek veya staj süresi için borçlanma hakkı tanınacak.
Borçlanma Formülü Masada
Sosyal güvenlik uzmanları iki farklı model üzerinde duruyor:
-
Doğrudan Başlangıç Sayılması:
Staj veya çıraklık süresinde sigorta numarası verilen tarihin, prim ödeme şartı aranmaksızın emeklilik başlangıcı sayılması. -
Borçlanma Yöntemi:
Staj döneminde uzun vadeli sigorta primi yatırılmadığı için, bu sürenin isteğe bağlı olarak borçlanılması. Vatandaş, tıpkı askerlik veya doğum borçlanmasında olduğu gibi, bu süreye ait primi sonradan ödeyerek emeklilik yaşını öne çekebilecek.
Uzmanlara göre, ikinci model yani borçlanma hakkı tanınması, bütçeye yük getirmeden adaletli bir çözüm olabilir.
Osmaniye’de Binlerce Kişi Etkilenecek
Osmaniye’de 1990’lı yıllarda meslek liselerinde ve sanayi sitelerinde çırak olarak çalışan binlerce vatandaş bulunuyor. Bu kişilerin büyük bölümü, sigorta numaralarını 1998 veya 1999’da aldı. Ancak bu süre emeklilik hesabına dahil edilmediği için hâlâ çalışmaya devam ediyorlar.
Yeni düzenleme yasalaşırsa, Osmaniye’de yüzlerce kişi doğrudan EYT kapsamına girecek.
Yani, 25 yıllık sigortalılık süresi ve 5000 ila 5975 gün prim şartını tamamlayan vatandaşlar hemen emekliliğe başvurabilecek.
Kimler Yararlanabilecek?
Olası düzenleme yasalaştığında aşağıdaki gruplar doğrudan yararlanacak:
-
Meslek liselerinde aday çırak ve çırak olarak eğitim görenler,
-
Sanayi sitelerinde staj yapmış teknik lise öğrencileri,
-
Üniversitelerde zorunlu staj yapan öğrenciler,
-
Kamu destekli çıraklık programlarında sigortalı olan kişiler.
Bu gruplar, staj başlangıcını sigortalılık süresinin başlangıcı olarak saydırabilecek veya borçlanma ile bu tarihi geri çekebilecek.
Hükümetten Umut Veren Açıklamalar
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, bütçe olanakları doğrultusunda sosyal güvenlik alanında adalet sağlayacak düzenlemelerin değerlendirileceğini belirtmişti.
AK Parti kulislerinden gelen bilgilere göre, bu düzenleme 2026 bütçe görüşmeleri öncesinde “Torba Yasa” içinde Meclis gündemine taşınabilir.
Uzmanlardan Uyarı: Belgelerinizi Saklayın
SGK uzmanları, olası düzenleme öncesinde vatandaşlara şu uyarıda bulunuyor:
“Staj veya çıraklık dönemine ait belgelerinizi kaybetmeyin. Çıraklık sözleşmesi, okul kayıtları, SGK sicil kartları, prim bordroları ve işletme staj formları düzenleme çıktığında en önemli delil olacak.”
Osmaniyeli vatandaşlar, SGK il müdürlüğü ve e-Devlet üzerinden bu belgeleri kontrol edebilir.
Osmaniyeliler Umutlu: “Yıllardır Beklenen Adalet”
Osmaniye’de uzun yıllardır sanayide çalışan 47 yaşındaki Ali Yıldız, staj sigortası mağdurlarından biri. Yıldız, 1998’de çıraklık döneminde sigorta numarası aldığını belirterek şöyle konuştu:
“EYT çıktığında çok sevindik ama biz dışarıda kaldık. Aynı yıl sigorta numarası aldığım arkadaşlar emekli oldu, ben hâlâ prim tamamlıyorum. Bu düzenleme çıkarsa adalet yerini bulacak.”
Osmaniye Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Mustafa Güler ise, düzenlemenin küçük sanayi sitelerinde çalışan binlerce kişiyi ilgilendirdiğini belirterek,
“Osmaniye’de her ailede en az bir staj mağduru var. Bu düzenleme, sadece emeklilik değil, bir hak mücadelesinin kazanımı olacak.” dedi.
