Kış saati uygulaması kapsamında saatlerin bir saat geri alınması, her yıl Ekim ayında milyonlarca insan için “fazladan bir saat” uyuma fırsatı sunuyor. Ancak uzmanlar, bu küçük değişikliğin vücudumuzu, uyku düzenimizi ve ruh halimizi etkileyebileceğini vurguluyor.
Uzmanlara göre sonbahar geçişi, ilkbahar değişimine göre daha hafif hissedilse de tamamen zararsız değil. Saat değişiklikleri, uyku, uyanıklık, hormon üretimi ve ruh halini düzenleyen 24 saatlik iç saat olan sirkadiyen ritmi ince bir şekilde bozabiliyor.
Helsinki Üniversitesi Psikiyatri Profesörü Timo Partonen, “Vücudun her hücresinde bir sirkadiyen saat var, ancak beynimizde ana bir saat bulunuyor. Bu ana saat, gözlerden gelen ışık sinyalleriyle gün ışığı ve karanlık gibi çevresel değişiklikleri takip ediyor. Bu saatin düzgün çalışması uyku kalitemizi ve ruh halimizi doğrudan etkiliyor” dedi.
Yaz Saati Uygulaması Nedir?
Yaz saati uygulaması, akşam gün ışığını uzatmak için saatlerin ilkbaharda bir saat ileri ve sonbaharda bir saat geri alınmasını içeriyor. Avrupa, Kuzey Amerika, Afrika’nın bazı bölgeleri ve Asya bu sistemi kullanıyor. 2025 yılında saatler 26 Ekim Pazar günü geri alınacak.
Saat Değişikliğinin Etkileri
Sonbahar değişimi çoğu kişi için hoş bir “fazladan bir saat” anlamına gelse de, iç zamanlamayı etkileyebilir. Northumbria Üniversitesi kronobiyoloğu Prof. Malcolm von Schantz, “Akşamların daha karanlık olması bazı kişiler için rahatsız edici olabilir. Ancak biyolojik olarak sabah ışığı daha önemli ve sonbahar değişimine uyum daha kolay” dedi.
Partonen, “Fazladan bir saat, sirkadiyen saatin uyum sağlamasını kolaylaştırıyor. Ancak insanlar bu zamanı uyumak yerine geç yatmak için kullanabiliyor. Bu da uyku borcu oluşturuyor” uyarısında bulundu.
Sağlık Riskleri ve Uzun Vadeli Etkiler
Bahar saati değişikliği, trafik kazaları, uyku kaybı ve kalp krizlerinde kısa süreli artışlarla ilişkilendirilmişti. Amerikan Kalp Vakfı’na göre, yaz saati uygulamasına geçişi takip eden günlerde kalp krizlerinde %24 artış gözlemlendi.
2025 yılında Liverpool John Moores ve Oxford Üniversiteleri tarafından yapılan araştırma, kadınların saat değişikliğinin ardından stres, kafa karışıklığı ve endişe bildirme olasılığının erkeklerden daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Çocukların uyku rutinlerindeki aksaklıklar da hane içinde stres yaratıyor.
Daha geniş kapsamlı araştırmalar, sık saat değişikliklerinin uzun vadede daha ciddi sağlık riskleri oluşturabileceğini gösteriyor. Uzmanlar, kış saati geçişinde uyku düzenine dikkat edilmesini, yeterli gün ışığı alınmasını ve stres yönetimine özen gösterilmesini öneriyor.
