Cumhuriyet’in ilk yıllarında dinin toplumsal hayat üzerindeki birleştirici gücünden yararlanmak isteyen Mustafa Kemal Atatürk, Diyanet İşleri Reisliği’ne önemli bir görev verdi. Atatürk’ün yönlendirmesiyle hazırlanan hutbeler, halkı hem dini hem de milli değerlerde aydınlatmayı hedefliyordu. Bu hutbeler, yalnızca ibadet çağrısı değil, aynı zamanda ilim, çalışkanlık, ahlak ve vatan sevgisini merkeze alan bir diriliş mesajı taşıyordu.
Hazırlanan metinlerde Kur’an-ı Kerim’in Enfâl Suresi 24. ayetinden ilham alınarak, “Ey iman edenler! Peygamber sizi ebedi dirlik için davet ettiği zaman Allah’ın ve Peygamberin davetine icabet edin” buyruğu öne çıkarıldı. Bu ayet, insanın dünya ve ahirette kurtuluşunun ancak Allah’ın emirlerine bağlı kalmakla mümkün olduğunu vurguluyordu.
Hutbelerde, Müslümanlara ilim öğrenmenin, çalışmanın ve üretmenin önemi hatırlatıldı. “Erkek ve kadın, her Müslüman’a ilim farzdır” hadisiyle başlayan bölümlerde, dinin cehaleti değil bilgiyi emrettiği açıkça anlatıldı. Atatürk’ün vizyonuyla şekillenen bu metinlerde, sanayi, tarım ve ticaretin güçlenmesi; milletin kendi ayakları üzerinde durabilmesi için rehberlik ediliyordu.
Namaz, oruç ve zekât gibi ibadetlerin bireysel olduğu kadar toplumsal faydaları da vurgulandı. “Namaz, insanı kötülüklerden alıkoyar; cemaatle kılınan namaz, birlik ve kardeşliği kuvvetlendirir” denilerek, ibadetin sosyal bağları pekiştirdiği anlatıldı. Aynı şekilde oruç, sabrı ve empatiyi; zekât ise paylaşmanın toplum üzerindeki olumlu etkilerini sembolize ediyordu.
Atatürk’ün çağdaş bir din anlayışı çerçevesinde şekillendirdiği bu hutbeler, milletin hem manevi hem de fikri kalkınmasını amaçladı. Hutbelerde “adalet, emanet, yardımlaşma ve fitneden sakınma” emirleri, Cumhuriyet değerleriyle örtüşen bir şekilde yeniden yorumlandı.
Diyanet arşivlerinde yer alan bu hutbeler, yalnızca dini bir nasihat değil; ilim, birlik, çalışkanlık ve ahlak temelinde kurulan bir medeniyet vizyonunun sesiydi. Atatürk’ün hedefi, milletin hem imanla hem akılla yükselmesiydi — ve bu hutbeler, o ideali halka taşımak için hazırlanmıştı.
