Teklifte, mesken kira gelirlerinde yıllardır uygulanan istisnanın kapsamının daraltılması ve yalnızca emekli, dul ve yetim aylığı alanların bu istisnadan yararlanmaya devam etmesi planlanıyor.
Bu düzenleme, milyonlarca gayrimenkul sahibini yakından ilgilendiriyor ve kamuoyunda “kira gelir istisnası kaldırılıyor” tartışmalarını gündeme taşıdı.
Mevcut Durum
Mevcut Gelir Vergisi Kanunu’na göre, konut kira gelirlerinin 2025 yılı için 47.000 TL’si gelir vergisinden istisna tutuluyor. Ancak bu sınırın üzerinde gelir elde edip beyan etmeyenler, ticari veya mesleki kazancı olanlar ve toplam geliri 1.200.000 TL’yi aşanlar bu istisnadan yararlanamıyor.
Yeni düzenlemeyle birlikte, sadece emekli, dul ve yetim aylığı alanlar istisna kapsamında kalacak. Diğer tüm mükelleflerin kira gelirleri, elde edilen tutara bakılmaksızın vergilendirilecek.
Neden Değiştiriliyor?
Kanun teklifinin gerekçesinde düzenlemenin amacıyla ilgili açık bir açıklama bulunmuyor. Ancak, teklifin etki analizine göre 2024 yılında yaklaşık 2 milyon kişinin yararlandığı istisnadan, düzenlemenin kabulüyle sadece 500 bin kişinin yararlanması bekleniyor. Bu değişikliğin 2027 yılına kadar yaklaşık 22 milyar liralık ek gelir yaratacağı hesaplanıyor.
Uzmanlara göre, bu durum düzenlemenin temel amacının bütçe gelirlerini artırmak olduğunu gösteriyor.
Geçmişteki Uygulama ve Gerekçe
Kira gelirlerinde istisna uygulaması, ilk kez 1950 yılında yürürlüğe giren 5421 sayılı Gelir Vergisi Kanunu ile başladı ve 1961 tarihli 193 sayılı kanunda da yer aldı.
Dönemin gerekçesinde, istisnanın amacının teşvik değil, teknik bir zorunluluk olduğu belirtiliyordu. O dönem çok sayıda mükellefin okur-yazar olmaması nedeniyle küçük kira gelirlerinin vergilendirilmesi hem vatandaş hem de idare açısından verimsiz görülüyordu.
Dolayısıyla istisna, “idari kolaylık ve verimlilik” gerekçesiyle uygulanmıştı.
Vergi Adaleti Tartışması
Yeni düzenleme, vergi adaleti açısından farklı görüşleri de beraberinde getirdi. Emekliler için istisnanın devamı öngörülürken, geliri yalnızca kira gelirinden ibaret olan vatandaşların 18.000 TL’yi aşan kazançları için beyan zorunluluğu getirilmesi eleştiriliyor.
Ekonomistler, bu uygulamanın hem vergileme ilkelerine hem de gelir adaletine aykırı olabileceğini savunuyor.
Uzman Görüşü ve Değerlendirme
Vergi uzmanlarına göre, teknolojik gelişmeler beyan süreçlerini kolaylaştırmış olsa da, küçük mükellefler için kira gelirinin tamamen vergilendirilmesi uygulamada zorluk yaratabilir.
Kişisel görüş bildiren uzmanlar, istisna uygulamasının korunması ve asgari geçim indirimi benzeri bir sistemin yeniden getirilmesi gerektiğini savunuyor. Böylece hem vergi adaleti sağlanabilir hem de düşük gelirli vatandaşlar korunabilir.
Kanun teklifinin bu haliyle yasalaşması durumunda, sadece emekli, dul ve yetim aylığı alanlar kira geliri istisnasından yararlanabilecek. Diğer mükellefler için ise yıllık 18.000 TL’lik beyan sınırı kalacak. Bu da aylık yaklaşık 1.500 TL’lik sembolik bir gelir anlamına geliyor.
Uzmanlara göre, düzenleme mevcut haliyle vergi adaletini zedeliyor ve toplumun geniş bir kesimini olumsuz etkileyebilir.
