Çölyak hastalığı nedir?

Çölyak hastalığı, genetik yatkınlığı olan kişilerde glüten alımıyla tetiklenen kronik bir otoimmün hastalıktır. Buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten tüketildiğinde bağışıklık sistemi, ince bağırsağın iç yüzeyini kaplayan ve besin emilimini sağlayan villuslara saldırır. Villusların hasar görmesiyle birlikte vücut, vitamin ve mineralleri yeterince ememez.

Dünya genelinde her 100 kişiden 1’inde çölyak hastalığı bulunduğu tahmin ediliyor. Ancak vakaların yalnızca yaklaşık %30’u doğru şekilde teşhis edilebiliyor.

Ç Ö L Y A K1

Çölyak hastalığı neden olur?

Çölyak, bağışıklık sisteminin glüteni zararlı bir madde olarak algılaması sonucu ortaya çıkar. Hastalığın kesin nedeni bilinmemekle birlikte, genetik faktörler ve çevresel etkenlerin birlikte rol oynadığı düşünülüyor. Birinci derece akrabasında çölyak bulunan kişilerde hastalık riski 10 kat daha fazla.

Ç Ö L Y A K2

Çölyak hastalığı belirtileri nelerdir?

Çölyak hastalığı, kişiden kişiye farklı belirtilerle ortaya çıkabiliyor. Sindirim sistemiyle sınırlı kalmayan hastalık, vücudun birçok bölümünü etkileyebiliyor. Uzmanlara göre 200’den fazla belirti tanımlanmış durumda.

Yetişkinlerde sık görülen belirtiler:

  • Karın ağrısı, şişkinlik ve gaz

  • İshal veya kabızlık

  • Kilo kaybı

  • Demir eksikliği anemisi

  • Baş ağrısı ve migren

  • Depresyon ve kaygı

  • Ağız içi yaralar (aft)

  • Eklem ağrıları

  • Kaşıntılı, kabarcıklı cilt döküntüleri

  • Osteoporoz ve kemik erimesi

  • Adet düzensizlikleri

  • Tükenmişlik ve halsizlik

Bazı kişilerde ise hiçbir belirti görülmeyebiliyor. Ancak belirti olmasa dahi hastalık, uzun vadede ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor.

Ç Ö L Y A K3

Çocuklarda çölyak belirtileri

Çocuklarda çölyak hastalığı daha çok sindirim sistemi sorunlarıyla kendini gösteriyor. En sık görülen belirtiler şunlar:

  • Karın şişkinliği ve kronik ishal

  • Gelişme geriliği ve boy kısalığı

  • Kilo alamama

  • Diş minesinde bozulma

  • Sinirlilik ve davranış değişiklikleri

  • Öğrenme güçlüğü ve dikkat eksikliği

  • Gecikmiş ergenlik

  • Soluk ve kötü kokulu dışkı

Tedavi edilmezse ne olur?

Tedavi edilmeyen çölyak hastalığı, zamanla birçok ciddi sağlık sorununa yol açabiliyor. Bunlar arasında:

yer alıyor.

Ç Ö L Y A K4

Çölyak hastalığının tedavisi var mı?

Çölyak hastalığının tek ve kesin tedavisi, ömür boyu %100 glütensiz diyet uygulanmasıdır. Glüten tamamen kesildiğinde bağırsaklar zamanla iyileşir ve belirtiler büyük ölçüde ortadan kalkar. Diyetin küçük ihlalleri bile bağırsağa zarar verebilir.

Çölyak hastaları ne yiyemez?

  • Buğday, arpa, çavdar

  • Ekmek, makarna, kek, kurabiye

  • İrmik, kuskus, bulgur

  • Malt ve malt içeren ürünler

  • Çoğu hazır gıda (etiket kontrolü şart)

Ç Ö L Y A K

Çölyak tanısı nasıl konur?

Tanı genellikle kan testleri ve ince bağırsak biyopsisi ile konur. Uzmanlar, testler yapılmadan önce glütenin diyetten çıkarılmaması gerektiğini vurguluyor. Aksi halde test sonuçları yanıltıcı olabiliyor.

Çölyak hastalığı tehlikeli mi?

Uzmanlara göre çölyak hastalığı kontrol altına alındığında yönetilebilir, ancak tedavi edilmediğinde ciddi ve kalıcı sağlık sorunlarına yol açabilen bir hastalık. Bu nedenle erken tanı ve glütensiz diyet hayati önem taşıyor.

Muhabir: Suğra İrem Yıldız