Bal, Taklit ve Tağşişin En Yoğun Görüldüğü Ürünlerden
Gıdada taklit ve tağşişin en sık yaşandığı alanlardan biri olan bal üretiminde, hileli yöntemlerin geldiği nokta endişe verici boyutlara ulaştı.
Dünya genelinde raflarda satılan bal ürünlerinin yaklaşık yüzde 80’inin sahte olduğu konuşuluyor. Nişasta bazlı şekerden sahte bal üretenlerin yanı sıra, içine glikoz, fruktoz veya mısır şurubu eklenerek arı görmeden üretilen “bal aromalı karışımlar” da piyasada dolaşıyor.
Balın Doğal Olması Sağlıklı Olduğu Anlamına Gelmez
Balparmak Yönetim Kurulu Başkanı Özen Altıparmak, Muğla’da düzenlenen Çam Balı hasadı etkinliğinde yaptığı açıklamada, sahte bal üretiminde gelinen noktayı anlattı.
Altıparmak, “Bal hem kalıntısız hem katkısız olmalı. Bir balın doğal olması, sağlıklı olduğu anlamına gelmez. Arı, pestisit kalıntılı bir çiçeğe konmuş olabilir; bu ancak laboratuvarda tespit edilir.” ifadelerini kullandı.
“Balın benzerini yapmak için inanılmaz metotlar geliştiriliyor” diyen Altıparmak, balda bulunan doğal enzimlerin bile Alibaba gibi platformlarda satıldığını belirterek, “Gerçek bal üretimi bilimsel analiz gerektiriyor. Eğer bu kategoride yer almak istiyorsanız, hile olup olmadığını tespit etmek zorundasınız.” dedi.
100 Numuneden 60’ı Geri Gönderiliyor
Balparmak, Türkiye genelinde 40 bin civarında arıcıyla temas halinde. Şirket, bu arıcıların 10 biniyle doğrudan çalışıyor. Her üreticiden alınan numuneler laboratuvar analizine gönderiliyor.
Altıparmak, “100 numune analiz ediliyorsa 60’ı geri gönderiliyor. Bu kadar ciddi bir tablo var. Üstelik hiçbir balın denize döküldüğünü görmedim.” diyerek sektörün denetim eksikliğine dikkat çekti.
Mevzuat Gerçek Balı Tanımlamakta Yetersiz
Altıparmak, mevcut yasal çerçevenin gerçek balı tespit etmekte yetersiz olduğunu belirterek, “Genel laboratuvar testleriyle ‘bu bal tamamen kalıntısızdır’ demek mümkün olmayabiliyor. Mevzuattaki analiz parametreleri yetersiz. Bu yüzden mevzuata göre doğal denilen bal, aslında sağlıksız olabilir.” uyarısında bulundu.
10 Milyon Dolarlık Ar-Ge ve Dört Aşamalı Analiz Sistemi
Balparmak, kalite kontrol sürecini bilimsel temeller üzerine inşa etmiş durumda. Şirketin Ar-Ge yatırımlarının toplamı 10 milyon doları aşarken, personelin yüksek lisans ve doktora yapması teşvik ediliyor.
Altıparmak, bal analiz sürecini şöyle özetledi
“Her yıl bal sezonunda tedarikçilerimizden ön numuneler alıyoruz. Doğallığı ve saflığı tespit edilen ballar, satın alındıktan sonra homojen hale getirilip tekrar kontrol ediliyor. Ambalajlama öncesi ve sonrası olmak üzere toplam dört aşamalı analiz yapıyoruz.”
İhracatta Yeni Umut: Türk Çam Balı
Türkiye’nin dünya pazarında rekabet gücü yüksek ürünlerinden biri Çam Balı. Altıparmak, Türkiye’nin bu alanda avantajlı olduğunu belirterek, “Dünyadaki Çam Balı üretiminin yüzde 95’i Türkiye’nin Ege kıyılarındaki kızılçam ormanlarında yapılıyor.” dedi.
Çam Balı’nın Basra böceğinin salgısından üretilen özel bir tür olduğunu belirten Altıparmak, yangınlardan etkilenen üretimin bu yıl artış göstermesinin beklendiğini söyledi.
“Yeni Zelanda’nın Manuka Balı ne kadar ünlüyse, Türk Çam Balı da en az o kadar güçlü. FAO desteğiyle Avrupa’da tescil çalışmaları başlattık.” açıklamasında bulundu.
Organik Bal Pazarlama Taktiği
Altıparmak, piyasada “organik” ve “ham bal” adıyla satılan ürünlerin bir kısmının pazarlama stratejisinden ibaret olduğunu söyledi.
“Yıllar önce Gökçeada’da organik bal üretmek istedik ama bulduğumuz organik peteklerin hepsi kalıntılı çıktı. Sertifika veren kuruluşlar görmezden gelmeyi teklif etti, biz de bu işe girmedik.” dedi.
Petek Bal Neden Satılmıyor?
Altıparmak, Balparmak’ın petek bal satmama nedenini de şöyle açıkladı:
“Petek balının analiz edilmesi çok zor ve maliyetli. Bir petek bal için 10 bin lira analiz ücreti verip üç gün beklemeniz gerekiyor. Her peteğin ayrı incelenmesi şart. Bir petek zaten 1000 lira, bu ekonomik olarak mümkün değil.”
Bilimsel Denetim Şart
Sahte balın ulaştığı boyut, tüketici sağlığı ve sektör güvenilirliği açısından alarm veriyor. Uzmanlara göre, gerçek balın tespitinde bilimsel analiz şart; aksi halde “doğal” etiketi, gerçeği yansıtmayabilir.
