Antalya’nın Konyaaltı ilçesinde yer alan Kelbessos, Pamfilya, Pisidia ve Likya kavşağında kurulmuş tarihi bir dağ ve geçit yerleşimi olarak arkeoloji dünyasının dikkatini çekiyor. 2005 yılında Nevzat Çevik ve ekibi tarafından gün yüzüne çıkarılan Kelbessos, Termessos kentine bağlı bir yerleşim olarak, 1100 metre yükseklikteki tepe zirvesinde konumlanıyor. Kent, çevresindeki vadiler ve tarım arazileri üzerinde hâkimiyet sağlayarak tarih boyunca hem askeri hem de ekonomik açıdan önemli bir merkez olmuştur.
Askeri ve ekonomik önem
Kelbessos’un stratejik konumu, onu tarih boyunca bir uç beyliği, garnizon kenti ve askeri yerleşim olarak öne çıkarmıştır. Kentteki kalıntılar Helenistik dönemden Roma çağına kadar uzanıyor. Bizans dönemi ise Kelbessos’ta güçlü bir varlık bırakmamıştır. Yerleşim alanında yapılan kazılarda çok sayıda çiftlik yerleşimi, kuleler, zeytinyağı ve şarap işlikleri tespit edilmiştir. Bu durum, Kelbessos’un yalnızca askeri değil, sahip olduğu üretim ve ekonomik gücüyle de önemli bir kent olduğunu ortaya koymaktadır.
Kentteki özgün yapılar
Kelbessos’ta farklı dönemlere ait çok sayıda veri gün yüzüne çıkarılmıştır. Surlar Helenistik döneme, MÖ 3. veya 2. yüzyıla tarihlenmektedir. Kentin en özgün binalarından biri, sur dışında yer alan ve giriş kapısının iki yanında bulunan phallos tasvirlerinden adını alan ‘Phallos Yapısı’dır. Bu yapının işlevi hakkında henüz kesin bilgi bulunmamakla birlikte, bölgenin kültürel ve sembolik yapısını anlamak açısından büyük önem taşımaktadır.
Bir başka özgün yapı ise ‘principia’, yani garnizon binasıdır. Principia binasının hemen bitişiğinde bir tapınak yer almakta olup, bu tapınak Zeus ya da kentin ana tanrıçası Artemis Kelbessis’e adanmış olabilir. Kelbessos’a özgü olan ‘Kelbessis’ sıfatı, ormanlık vadilerde yaşayan av tanrıçası anlamını taşımaktadır ve yalnızca bu kente özgüdür.
Roma dönemi ve ikonografi
Roma döneminde Kelbessos’un güçlü bir askeri birliğe sahip olduğu, lahitler, lentolar ve sivil yapılarda yer alan pusat ve phallos gibi ikonografik betimlemelerden anlaşılmaktadır. Bu ikonografik öğeler, hem askeri hem de toplumsal yaşamın izlerini günümüze taşımaktadır.
Kelbessos, hem stratejik konumu hem de özgün yapılarıyla Antalya’nın antik yerleşimleri arasında önemli bir yer tutuyor. Tarih boyunca hem askeri hem de ekonomik açıdan bölgeye yön veren kent, yapılan kazılar sayesinde günümüzde arkeoloji ve tarih meraklıları için eşsiz bir araştırma alanı olarak öne çıkıyor.
