Bilim dünyasında DNA onarımı, kanser tedavisi ve biyolojik saat üzerine yaptığı çalışmalarla çığır açan Prof. Dr. Aziz Sancar, yalnızca Türkiye’nin değil, tüm dünyanın gurur duyduğu bir isim. Mardin’in Savur ilçesinden başlayıp Nobel’e uzanan hayat hikâyesi, azmin, bilimin ve çalışmanın sembolü oldu.
Mardin’den Nobel’e Uzanan Yol
Aziz Sancar, 8 Eylül 1946’da Mardin’in Savur ilçesinde çiftçi bir ailenin yedinci çocuğu olarak dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini burada tamamladı. Gençlik yıllarında futbolcu olmayı hayal eden Sancar, lise son sınıfta bu isteğinden vazgeçerek bilim yolunu seçti.
1969 yılında İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden birincilikle mezun olan Sancar, kısa bir süre memleketinde doktorluk yaptı. Ardından NATO-TÜBİTAK bursuyla ABD’ye giderek Dallas Teksas Üniversitesi’nde Moleküler Biyoloji alanında doktora yaptı. Burada gerçekleştirdiği fotoliyaz enzimi çalışması, DNA onarım mekanizmasının anlaşılmasında dönüm noktası oldu.
Yale Üniversitesi’nde DNA onarımı üzerine doçentlik tezini tamamlayan Sancar, 1997’den bu yana Kuzey Carolina Üniversitesi’nde Biyokimya ve Biyofizik Profesörü olarak çalışmalarını sürdürüyor.
Akademik Çalışmalar ve Katkıları
Prof. Dr. Aziz Sancar’ın araştırmaları özellikle DNA onarımı, hücre dizilimi ve kanser tedavisi üzerine yoğunlaştı. Bugüne kadar 415 bilimsel makale ve 33 kitap yayımladı. Özellikle biyolojik saat (sirkadiyen ritim) alanındaki çalışmaları, kanser tedavisinde kemoterapinin en uygun zamanlamayla uygulanmasına olanak tanıyan yeni yöntemlerin geliştirilmesine katkı sundu.
Sancar, eşi Prof. Dr. Gwen Boles Sancar ile birlikte ABD’de eğitim gören Türk öğrencilere destek olmak amacıyla Aziz & Gwen Sancar Vakfı’nı kurdu. Ayrıca Kuzey Carolina’da Türk öğrenciler için Carolina Türk Evi adında bir misafirhane açarak genç bilim insanlarının eğitim hayatına katkıda bulundu.
Kariyerindeki Önemli Dönüm Noktaları
-
1969: İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden birincilikle mezun oldu.
-
1977: Dallas Üniversitesi’nde doktora derecesini aldı.
-
1977-1982: Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde DNA onarımı araştırmalarına başladı.
-
1997: Kuzey Carolina Üniversitesi’nde akademik çalışmalarına devam etti.
Aziz Sancar’ın Ödülleri ve Başarıları
Bilim dünyasında yaptığı katkılar nedeniyle ulusal ve uluslararası birçok ödüle layık görülen Sancar’ın ödül koleksiyonu oldukça geniş:
-
1984: ABD Ulusal Bilim Vakfı Genç Araştırmacı Ödülü
-
1990: Amerikan Fotobiyoloji Derneği Ödülü
-
1995: ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü Ödülü
-
1997: TÜBİTAK Bilim Ödülü
-
2004: ABD Fen ve Sosyal Bilimler Akademisi Ödülü
-
2005: ABD Ulusal Bilimler Akademisi üyeliği (ilk Türk bilim insanı)
-
2006: TÜBA üyeliği
-
2007: Vehbi Koç Ödülü
-
2015: Nobel Kimya Ödülü
Sancar, 2015 yılında Paul Modrich ve Tomas Lindahl ile birlikte DNA onarım mekanizmalarını aydınlatan çalışmaları nedeniyle Nobel Kimya Ödülü’nü kazandı.
Nobel Ödülü’nü Anıtkabir’e Teslim Etti
Aziz Sancar, Nobel Ödülü’nü kazandıktan sonra ödülünü Anıtkabir’e teslim ederek Atatürk ve Türkiye Cumhuriyeti’ne ithaf etti. Bugün bu ödül, Anıtkabir’deki Atatürk ve Kurtuluş Savaşı Müzesinde sergileniyor. Bu davranışı, yalnızca bilim dünyasında değil, Türk halkı arasında da derin bir gurur kaynağı oldu.
“Bilim ve Çalışma ile Başarı”
Sancar’ın hayatı, gençlere ilham veren bir başarı öyküsü. Mardin’den çıkıp dünya bilim literatürüne yön veren bir isim haline gelen Prof. Dr. Aziz Sancar, azmin ve bilimin insan hayatındaki dönüştürücü gücünü simgeliyor.
