ABD merkezli yatırım bankası JPMorgan, yayımladığı son küresel makroekonomik analizde, dedolarizasyonun etkilerinin küresel finans sistemi açısından tahmin edilenden çok daha sarsıcı ve yapısal olduğunu duyurdu. BRICS ülkelerinin öncülüğünü yaptığı dolardan uzaklaşma süreci, döviz piyasalarının ötesine geçerek, rezerv para sisteminden uluslararası ödeme altyapısına kadar derin değişimlerin habercisi konumunda.
“Bu Yalnızca Döviz Kuruyla Sınırlı Değil”
JPMorgan Küresel Makro Araştırmalar Başkanı Luis Oganes, “Dedolarizasyon yalnızca döviz işlemleriyle sınırlı bir dönüşüm değil; merkez bankalarının rezerv tercihlerinden, uluslararası ticaretin yapısal işleyişine kadar kapsamlı bir değişim sürecidir” dedi. Oganes’e göre bu süreç, küresel para sisteminin çok kutupluluğa evrilmesini hızlandırıyor.
Enerji Ticaretinde Dolar Yerini Kaybediyor
Enerji sektöründe dedolarizasyonun somut etkileri giderek artıyor. JPMorgan Emtia Strateji Başkanı Natasha Kaneva, “Enerji sözleşmelerinin büyük bir kısmı artık dolar dışı para birimleriyle gerçekleştiriliyor” açıklamasında bulundu.
-
Hindistan, Rus kömürünü yuan ile ödüyor.
-
Bangladeş, Rusya’ya nükleer santral ödemesini yuan üzerinden yaptı.
-
Diğer Asya ülkeleri de yerel para ile emtia alımlarına yöneliyor.
Merkez Bankaları Altına Yöneliyor
Doların rezerv para olarak ağırlığının azalmasıyla birlikte, merkez bankaları altını güvenli liman olarak yeniden ön plana çıkarıyor. JPMorgan’ın verilerine göre:
📈 Son 10 yılda gelişmekte olan ülkelerde altının rezerv içindeki payı:
%4’ten %9’a yükseldi.
Bu ülkeler arasında Çin, Rusya ve Türkiye ilk sıralarda yer alıyor. JPMorgan, altının ons fiyatının 2026 ortasında 4.000 dolara ulaşabileceğini öngörüyor.
BRICS, SWIFT’e Alternatif Kuruyor
BRICS ülkeleri sadece rezerv para dönüşümünde değil, ödeme altyapısında da bağımsız sistemler oluşturma yönünde adımlar atıyor. Rio’daki son BRICS zirvesinde, Batı merkezli SWIFT sistemine alternatif çok taraflı ödeme ağı kurma kararı alındı. Yeni Kalkınma Bankası Başkanı Dilma Rousseff, altyapı çalışmaları için uygulama sürecine geçildiğini duyurdu.
ABD Tahvillerine Yatırım Azalıyor
ABD tahvil piyasaları da bu küresel dönüşümden doğrudan etkileniyor. JPMorgan verilerine göre:
-
2008 krizinde yabancıların ABD tahvillerindeki payı: %50+
-
2025 itibarıyla: %30 civarına geriledi.
Analist Alexander Wise, yatırımcı güveninde yaşanacak kırılmaların ABD varlıklarında kalıcı değer kayıpları yaratabileceğini belirtiyor.
