Yurtsever, o dönemi şöyle anlatıyor:
“Kış mevsimi kendisini iyice hissettiriyordu. Enver Paşa, ayakta durur bir halde, yanında bulunan askerlerle konuşuyordu. Takvim yaprakları 1916 yılını gösteriyordu. Osmanlı, Arabistan Cephesi’nde ve Hicaz’da Arap aşiretlerinin isyan haberleri ile sarsılmıştı. Filistin cephesinde durum kritikti. Kafkasya’da Sarıkamış’ta yaşananlar ise tam bir insani felaketti. 1914 yılında Enver Paşa’nın emriyle iki Alman gemisi Karadeniz’e açılmış ve Rusya’ya bağlı Sivastopol limanı bombalanmıştı. İstanbul’daki Rus elçisinin ‘Biz sizinle savaşa girmek istemiyoruz. Yanlışlıkla bombalama olmuş, bir özür dileyin’ talepleri de göz ardı edilmişti.”
Osmanlı’nın Savaşa Girmesi Gerekli miydi?
Yurtsever, Enver Paşa’nın kararlarını değerlendirirken şu soruları gündeme getiriyor: “Yaşanan bütün bu olaylardan sonra Osmanlı’nın büyük savaşa neden girdi? Savaşa girmemesi mümkün müydü?”
Tarihçiye göre, Osmanlı’nın savaş kararını etkileyen başlıca unsurlar şunlardı:
-
Almanlarla ittifak baskısı: Enver Paşa, Almanya ile güçlü bir askeri ve stratejik bağ kurmak istiyordu.
-
İç ve dış tehdit algısı: Arap isyanları, Filistin’deki kritik durum ve Kafkasya’daki felaketler Osmanlı’yı savunma refleksiyle harekete geçirdi.
-
Milli gurur ve stratejik hayaller: Enver Paşa, Osmanlı’nın bir dünya gücü olarak konumunu sürdürmesi gerektiğine inanıyordu.
Enver Paşa: Felaketin Mimar mı, Vatansever mi?
Yurtsever, Enver Paşa hakkında farklı yorumların tarih boyunca devam ettiğini belirtiyor:
“Enver Paşa, hayalleri ve ihtirasları ile Osmanlı’yı felaketlere sürükleyen bir kumandan mı? Yoksa inandığı dava uğruna hayatını ortaya koyan vatansever ve milliyetçi bir insan mı?”
Araştırmacı, savaş yıllarında yaşanan kayıpların ve stratejik hataların, Enver Paşa’nın karar alma sürecini anlamadan değerlendirilemeyeceğini vurguluyor. Ona göre, tarihçiler ve araştırmacılar için kritik olan, kararların ardındaki motivasyonu ve dönemin koşullarını doğru analiz etmek.
Tarih, Sorgulamayı Gerektiriyor
Yurtsever, sözlerini şöyle noktalıyor:
“Enver Paşa’yı yargılamak kolaydır, ancak 1914-1918 yılları arasındaki savaş kararlarını ve olayların karmaşık dengelerini anlamadan, sadece felaketleri öne çıkarmak eksik bir bakış açısıdır. Tarih, sorgulayan ve eleştiren herkes için bir öğretmendir.”
Pozantı İstasyonu’nda soğuk bir kış gününde yaşanan bu tarihi anekdot, Osmanlı’nın savaş kararları ve Enver Paşa’nın mirası üzerine düşünmeyi sürdürüyor. Felaketin mi, yoksa vatansever bir mücadelenin mi öncüsü olduğu sorusu, tarihçiler ve araştırmacılar arasında hâlâ canlı tartışılan bir konu olarak kalıyor.
