Artan sıcak hava dalgaları ve enerji maliyetleri tüm dünyayı klima ve vantilatörlere çevre dostu alternatifler aramaya iterken, çözüm 3.000 yıl öncesinin kadim bilgeliğinde saklı olabilir. Hindistan'dan yayılan ve pişmiş toprak (terakota) kullanımına dayanan bu doğal teknik, modern mimarlar tarafından yeniden keşfedilerek bunaltıcı sıcaklara karşı sürdürülebilir bir çözüm sunuyor.
Küresel ısınmanın etkileri her geçen yıl daha da şiddetlenirken, dünya genelinde ülkeler rekor sıcaklıklarla mücadele etmek için yeni yöntemler gündeme getiriyor.
Bu noktada, 3.000 yıl önce İndus Vadisi'ndeki Harappan uygarlığı tarafından suyu depolamak ve soğutmak için kullanılan pişmiş toprak yeniden gündeme geliyor.
Bengaluru'daki Azim Premji Üniversitesi'nden çevre bilimleri araştırmacısı Adithya Pradyumna, pişmiş toprağın sırrının gözenekli yapısında yattığını açıklıyor. Malzemenin içine sızan su, gözenekli yüzeyden yavaşça buharlaşır. Bu buharlaşma süreci, çevreden ısıyı emerek ortam sıcaklığının doğal olarak düşmesini sağlar. Bu basit ama etkili prensip, Hindistan'da hâlâ suyu soğuk tutmak için kullanılan ucuz ve yaygın "matka" adlı testilerin de çalışma mantığıdır.
Modern mimarinin gözdesi oldu
Günümüz mimarları ve tasarımcıları, bu kadim tekniği modern binalara entegre ederek "pasif soğutma" devrimi yaratıyor. Enerji tüketen klimalara başvurmak yerine, bina tasarımında pişmiş toprak kullanarak doğal bir serinlik elde ediliyor. Delikli terakota karolar, binaları birer sanat eseri gibi saran terakota perdeler ve nefes alabilen cepheler bu yenilikçi uygulamalardan sadece birkaçı.
Bu alanda öne çıkan bazı çarpıcı örnekler ise şöyle:
Ant studio: Hindistan merkezli bu şirket, beton binaları kaplamak için tasarladığı petek şeklindeki terakota yapılarla ortam sıcaklığını 6 ila 8 derece arasında düşürmeyi başarıyor.
MittiCool: Bu şirket ise kilden yapılmış ve hiç elektrik gerektirmeyen buzdolapları üretiyor. Bu buzdolapları, yiyecekleri üç günden fazla bir süre boyunca taze ve serin tutabiliyor.
"Biyoklimatik mimari" olarak adlandırılan bu yaklaşımın, bazı durumlarda klima kullanımını %70'e varan oranlarda azaltabileceği öngörülüyor. Bu da pişmiş toprağın sadece geçmişin bir kalıntısı değil, aynı zamanda gezegenin geleceği için sürdürülebilir bir çözüm olduğunu kanıtlıyor.
