İlk Yıllar: Berlin’den Türkiye’ye Uzanan Bir Hayat
27 Ağustos 1916’da Berlin’de doğan Halet Çambel, Türk tarihinde iz bırakan önemli isimlerden biri haline gelmiştir. Babası, Atatürk’ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Bey, annesi ise dönemin Berlin Büyükelçisi İbrahim Hakkı Paşa'nın kızı Remziye Hanım’dır. I. Dünya Savaşı sonrasında ailesiyle birlikte İsviçre ve Avusturya'da yaşayan Çambel, cumhuriyetin kurulmasıyla 8 yaşında Türkiye'ye geldi. Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde eğitim gördüğü dönemde, sanat tarihi öğretmeninin etkisi ve İstanbul'un tarihi mekanlarına düzenlediği geziler, onun hayatını derinden etkileyecekti.
Spor ve Eğitim Yolculuğu: Eskrimden Arkeolojiye
Çambel, lise yıllarında eskrim sporu ile tanıştı ve bu alanda ustalaştı. Fransız hükûmetinden aldığı bursla Paris Sorbonne Üniversitesi'nde arkeoloji eğitimi alan Çambel, aynı zamanda Hititçe ve eski İbranice öğrendi. 1935 yılında Alacahöyük kazısına stajyer olarak katılarak ilk arkeoloji deneyimini yaşadı. 1936 Yaz Olimpiyatları'nda eskrim dalında Türkiye'yi temsil ederek, Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu.
Bilimsel Kariyerin Başlangıcı ve Karatepe Kazıları
Fransa'daki eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye'ye dönen Çambel, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde asistan olarak çalışmaya başladı. 1946 yılında, Dr. Helmuth Theodor Bossert ile birlikte yaptığı bir araştırma gezisi sırasında Karatepe bölgesindeki kalıntılara ulaştı. Bu keşif, Çambel’in kariyerinde dönüm noktası oldu. Karatepe-Arslantaş Höyüğü'nde yürütülen kazı çalışmalarında, Hitit hiyerogliflerinin çözülmesine büyük katkılarda bulundu ve Türkiye’nin ilk açık hava müzesinin kurulmasını sağladı.
1960 Darbesi ve Akademik Kariyeri
1960 İhtilali'nden sonra üniversiteden ihraç edilen Çambel, Almanya'da Saarbrücken Üniversitesi'nde konuk öğretim üyesi olarak çalıştı. Türkiye'ye dönüşüyle İstanbul Üniversitesi'ndeki görevine devam eden Çambel, Prehistorya Kürsüsü’nü kurarak akademik hayatını sürdürdü.
Emeklilik Yılları ve Ödüller
1984 yılında emekli olan Çambel, emeklilik yıllarında da kazılara ve yazılarına devam etti. 2005 yılında Hollanda devletinin kültür ve kalkınmaya hizmet edenlere verdiği Prens Claus ödülünü kazandı. 2010 yılında ise Türkiye Kültür Bakanlığı tarafından Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne layık görüldü.
Veda: Bir Efsanenin Ardından
12 Ocak 2014 tarihinde İstanbul'daki evinde hayata gözlerini yumduğunda, Halet Çambel, sadece Türkiye'nin değil, dünyanın da tanıdığı bir arkeolog ve akademisyen olarak tarihe geçmişti. Onun mirası, Karatepe-Arslantaş Höyüğü'nde ve Türk arkeolojisindeki önemli katkılarıyla yaşamaya devam ediyor.
